Durand Lerroa

Durand Lerroa
Geografia
Herrialdeak	Afganistan  Pakistan
Luzera	2.670 km
Historia
Sorrera-data	1893ko azaroaren 12a

Durand Lerroa (paxtuneraz: د ډیورنډ کرښه‎; urduz: ڈیورنڈ لائن‎; darieraz: خط دیورند‎) edo Afganistan-Pakistan muga Afganistan eta Pakistan bereizten dituen nazioarteko muga bat da^[1]. Iranekin muga hirukoitzetik, ekialdean, Txinarekin duenera mendebaldean hedatzen da^{[oh 1]}, 2.640 kilometrotan zehar.

Durand Lerroa 1893an ezarri zuten Afganistango Emirerriaren eta Indiako Britainiar Inperioaren arteko nazioarteko muga gisa Indiako Zerbitzu Zibileko diplomazialari britainiar Mortimer Durandek eta Afganistango emir Abdur Rahman Khanek, euren eragin esparruaren muga ezartzeko eta merkataritza harremanak hobetzeko. Britainia Handiak Afganistan estatu independentetzat jotzen zuen orduan, nahiz eta bere kanpo arazoak eta harreman diplomatikoak kontrolatzen zituen.

Akordioak, orrialde bakarrekoa eta 1893ko azaroaren 12koa, zazpi artikulu labur ditu, Durand Lerrotik harago esku-sartzerik ez egiteko konpromisoa barne. 1894tik aurrera, mugatze britainiar-afganiar baterako azterketa bat egin zen, mugaren zati bat hartuz, 1.300 kilometro ingurukoa^[2][3]. Britainiarren eta errusiarren arteko “Joko Handiaren” arteko lehiaren amaierarantz ezarrita, horren ondorioz sortutako lerroak Afganistan ezarri zuen eskualdeko britainiarren eta errusiarren interesen arteko tanpoi-eremu gisa^[4]. 1919ko Anglo-Afganiar Itunak zertxobait aldatutako lerroa 1947an hartu zuen oinordetzan Pakistanek, independentzia lortu ostean.

Durand lerroak Jyber Pajtunjwa, Balutxistan eta Gilgit-Baltistan eskualde lehiatua banatzen ditu, Pakistango ipar eta mendebaldean, Afganistango ipar-ekialdeko eta hegoaldeko probintzietatik. Ikuspegi geopolitiko eta geoestrategikotik, munduko muga arriskutsuenetako bat bezala deskribatu da^[5][6][7][8].

Durand Lerroa nazioartean Pakistango mendebaldeko muga gisa onartuta badago ere, Afganistanen neurri handi batean aitortu gabe jarraitzen du^[9][10]. Sardar Mohammed Daoud Khan, lehen ministro ohi eta Afganistango presidenteak, mugaren aurka gogor egin zuen eta gerra propagandistikoa abiatu zuen; hala ere, 1976ko abuztuan Pakistanera egindako bisitan, tonua leundu zuen, Durand lerroa muga gisa aitortuz^[11][12]. 2017an, mugaz gaindiko tentsioen erdian, Hamid Karzai Afganistango presidente ohiak esan zuen Afganistanek ez duela «inoiz» Durand Lerroa bi herrialdeen arteko muga gisa aitortuko^[13].

1. ↑ (Ingelesez) Pakistan. Central Intelligence Agency 2024-11-26 (Noiz kontsultatua: 2024-12-03).
2. ↑ (Ingelesez) Smith, Cynthia. «Research Guides: Afghanistan: A Guide to Maps and Geographic Reference Materials: Introduction» guides.loc.gov (Noiz kontsultatua: 2024-12-03).
3. ↑ Hay, W. R.; Crone, D. R.. (1933). «Demarcation of the Indo-Afghan Boundary in the Vicinity of Arandu» The Geographical Journal 82 (4): 351–354.  doi:10.2307/1785903. ISSN 0016-7398. (Noiz kontsultatua: 2024-12-03).
4. ↑ Uradnik, Kathleen Ann, ed. (2011). Battleground: government and politics. Greenwood ISBN 978-0-313-34313-1. (Noiz kontsultatua: 2024-12-03).
5. ↑ «Afghanistan's Troubled Border | Newsweek The Council on Foreign Relations | Newsweek.com» web.archive.org 2008-04-08 (Noiz kontsultatua: 2024-12-03).
6. ↑ «The Troubled Afghan-Pakistani Border - Council on Foreign Relations» web.archive.org 2010-05-25 (Noiz kontsultatua: 2024-12-03).
7. ↑ (Ingelesez) «Japanese nationals not killed in Pakistan: FO» DAWN.COM 2005-09-07 (Noiz kontsultatua: 2024-12-03).
8. ↑ «The World's Most Dangerous Borders - By Philip Walker | Foreign Policy» web.archive.org 2011-12-31 (Noiz kontsultatua: 2024-12-03).
9. ↑ «No change in stance on Durand Line: Faizi | Pajhwok Afghan News» web.archive.org 2013-05-10 (Noiz kontsultatua: 2024-12-03).
10. ↑ (Ingelesez) «Why the Durand Line Matters» thediplomat.com (Noiz kontsultatua: 2024-12-03).
11. ↑ Rasanayagam, Angelo. (2009). Afghanistan: a modern history; monarchy, despotism or democracy?; the problems of governance in the Muslim tradition. (repr. argitaraldia) Tauris ISBN 978-1-85043-857-1. (Noiz kontsultatua: 2024-12-03).
12. ↑ (Ingelesez) Dorronsoro, Gilles. (2005). Revolution Unending: Afghanistan, 1979 to the Present. C. Hurst ISBN 978-1-85065-683-8. (Noiz kontsultatua: 2024-12-03).
13. ↑ (Ingelesez) Siddiqui, Dawn com | Naveed. (2017-03-05). «Afghanistan will never recognise the Durand Line: Hamid Karzai» DAWN.COM (Noiz kontsultatua: 2024-12-03).

Aipuaren errorea: <ref> tags exist for a group named "oh", but no corresponding <references group="oh"/> tag was found